Không chỉ nông dân ở các nơi trên mà ở một số huyện, thị khác cũng đang mong mưa về, vì vụ hè thu này nhiều nơi đã cắt giảm diện tích hoặc không sản xuất vụ hè thu…

Thu hoạch lúa ở Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận. Ảnh: N.Lân

Thiếu nước giữa vụ

Cơn mưa chiều 25/7 đã cứu nguy cho nhiều diện tích lúa có các độ tuổi khác nhau trên địa bàn huyện Bắc Bình. Nhưng tốt nhất vẫn là với những trà lúa dưới 70 ngày tuổi, lứa tuổi lúa cần nước nhiều nhất để làm đòng. Như trên hệ thống kênh Sông Lũy - Cà Giây có gần 1.600 ha thì trong đó có hơn 1.100 ha thuộc trà lúa từ 49 – 70 ngày tuổi, còn lại là những trà lúa có từ 70 ngày tuổi trở lên. Còn tại hệ thống Phan Rí - Phan Thiết có 800 ha thì hơn quá nửa diện tích trà lúa ở tuổi dưới 70 ngày… Nhưng từ hôm ấy đến nay, chưa có cơn mưa nào tương tự lặp lại nên nỗi lo thiếu nước khiến nhiều trà lúa bị mất trắng hay không đạt sản lượng sẽ diễn ra lại tiếp tục. Trong khi đó, tại Hàm Thuận Bắc cũng đang diễn ra tình cảnh tương tự nhưng số diện tích lúa có lứa tuổi dưới 50 ngày nhiều khiến khả năng bị mất trắng rất cao. Đây là điều lạ mà mấy năm nay chưa xảy ra, vì lâu nay chưa có vụ hè thu nào thiếu nước giữa vụ, đơn giản vì đây là thời gian đã vào mùa mưa. Nhưng năm nay, theo quan sát của ngành nông nghiệp, từ đầu vụ sản xuất đến nay, nắng nóng kéo dài, lượng mưa thấp so với cùng kỳ và trung bình nhiều năm. Hiện tại nguồn sinh thủy trên các sông suối tự nhiên trên khu vực hầu như chưa có. Do đó lượng nước tưới cho phần diện tích nói trên phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn nước thủy điện Đại Ninh. Thế nhưng, trên thượng nguồn này trời cũng không mưa nhiều, nguồn nước tại hồ Đại Ninh ít, vì vậy thủy điện không chạy máy đủ để lượng nước xả xuống hạ du đủ cho tưới sản xuất.

Trước đó, ngày 22/7 Công ty thủy điện Đại Ninh đã có văn bản gửi Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bình Thuận thông báo: Hiện nay, tình hình thủy văn trên lưu vực hồ thủy điện Đại Ninh vẫn tiếp tục khô hạn, lưu lượng về hồ trong thời gian gần đây rất thấp, bình quân chỉ khoảng 0,4m3/s. Mực nước hồ tại thời điểm 7h ngày 22/7/2019 là 860,107m, trong khi mực nước chết là 860,00m, tương ứng dung tích hữu ích chỉ còn 0,8 triệu m3. Bên cạnh đó, nhà máy còn phải xả nước đảm bảo dòng chảy sinh thái và môi trường hạ du sông Đồng Nai với lưu lượng xả 0,7m3/s. Vì vậy, việc cấp nước cho hạ du Bình Thuận vào các ngày cuối tháng 7 chỉ bảo đảm bình quân ngày khoảng 3 m3/s.

Mong mưa

Theo số liệu từ Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Bình Thuận, hiện tổng diện tích gieo trồng vụ hè thu 2019 của tỉnh hưởng lợi từ nguồn nước thủy điện Đại Ninh là 26.257 ha, trong đó 15.227 ha lúa, 11.030 ha thanh long và được tưới trực tiếp từ nguồn nước thủy điện Đại Ninh 5.079 ha tập trung tại Bắc Bình, Hàm Thuận Bắc. Điều đáng nói, diện tích được tưới trực tiếp này, ngoài 1.732 ha thanh long, còn có 3.347 ha lúa với tuổi lúa bình quân từ 50 - 70 ngày, thời gian cần nước nhiều để tập trung làm đòng và trổ bông. Nếu với lưu lượng xả 3m3/s, trời lại không mưa nữa thì diện tích trên sẽ bị mất. Mới đây, ngày 26/7, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Bình Thuận đã có văn bản kiến nghị duy trì lưu lượng chạy máy của nhà máy. Để tránh tình trạng hạn hán, mất mùa xảy ra, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi kính đề nghị Công ty thủy điện Đại Ninh xem xét duy trì lưu lượng chạy máy từ ngày 29/7/2019 đến 15/8/2019 tối thiểu 6 m3/s. Tổng lượng nước cần tưới là 8,81 triệu m3. Theo phân tích của đại diện công ty, qua số liệu cho thấy trong 10 ngày qua, dòng chảy đến hồ Đại Ninh đạt 9,25m3/s, vì vậy việc đề nghị Công ty thủy Điện Đại Ninh chạy máy đạt 6 m3/s là có thể thực hiện được. Bằng chứng ngày 29/7 rồi, lượng nước xả của thủy điện đạt 7 m3/s.

Nếu lưu lượng nước xả trên được duy trì trong nửa tháng tới thì diện tích khoảng 5.000 ha lúa, thanh long ở các địa phương trên tránh bị mất trắng. Nhưng dù vậy, thời điểm này, không chỉ nông dân ở các nơi trên mà ở một số huyện, thị khác cũng đang mong mưa về, vì vụ hè thu này nhiều nơi đã cắt giảm diện tích hoặc không sản xuất vụ hè thu…

HẢO CHI

Là địa phương đi đầu trong tái cơ cấu nông nghiệp, đến nay tỉnh Đồng Tháp đã đạt được những kết quả ấn tượng, giúp nông dân tăng thu nhập và thu hút ngày càng nhiều doanh nghiệp (DN) đến đầu tư.

Tuy vậy, Đồng Tháp vẫn chưa hài lòng mà đang nỗ lực thay đổi sang tư duy kinh tế nông nghiệp; đồng thời xây dựng không gian sản xuất theo hướng tích hợp, linh hoạt.

Kết quả khả quan

Theo ông Lê Minh Hoan, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp, khoảng 5 năm gần đây, quy mô kinh tế của tỉnh ngày càng được mở rộng (ước đến năm 2020 tăng gần 1,6 lần so với năm 2015), tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 6,66%/năm. Ước thu nhập bình quân đầu người đến năm 2020 đạt 51,66 triệu đồng - tăng 1,57 lần so với năm 2015.

Đồng Tháp là địa phương mạnh dạn triển khai đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp” với nội dung “Hợp tác, liên kết thị trường, giảm chi phí, tăng chất lượng, chế biến tinh”.

Theo đó, đẩy nhanh chuyển đổi từ tư duy độc canh, tăng sản lượng lúa gạo sang giảm dần diện tích lúa vụ 3; áp dụng luân canh các loại cây trồng, nuôi thủy sản… sử dụng hiệu quả nguồn nước.

Bên cạnh đó, phát triển kinh tế hợp tác để củng cố kinh tế hộ, tăng cường liên kết, lấy DN dẫn dắt hình thành các chuỗi giá trị ngành hàng nông sản; triển khai các mô hình nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu và suy giảm số lượng, chất lượng nguồn nước.

Đã xuất hiện nhiều mô hình mang lại kết quả bước đầu như “lúa - cá”, “lúa - tôm”, “lúa - sen”; việc chuyển đổi đất lúa sang đất trồng cây ăn trái cũng mang lại lợi nhuận cao hơn cho nông dân. Các mô hình nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp sạch… mở ra hướng tiếp cận mới, thích ứng với cách mạng công nghiệp 4.0.

Đồng Tháp là địa phương đầu tiên trong cả nước xuất khẩu trái xoài sang thị trường Mỹ

Song song đó, Đồng Tháp cũng đẩy mạnh việc bảo quản, sơ chế, chế biến nông sản, được triển khai bằng các dự án khởi nghiệp, gắn kết giữa nông dân và DN, cùng sự tham gia của nhà khoa học. Một số chuỗi ngành hàng bắt đầu được hình thành, kết nối giữa sản xuất, bảo quản, chế biến, tiêu thụ, thương mại điện tử.

Một trong những điểm sáng ở Đồng Tháp thời gian qua là xây dựng “tinh thần hợp tác” trong nông dân. Đồng Tháp là địa phương đầu tiên cho ra đời mô hình “Hội quán nông dân” nhằm chia sẻ kiến thức trong sản xuất, là nơi kết nối tri thức, thông tin giữa các chuyên gia, nhà khoa học, DN với nông dân. Đến nay, toàn tỉnh có 75 Hội quán nông dân với 4.000 thành viên; có 14 hợp tác xã kiểu mới được thành lập trên nền tảng mô hình này.

Cùng với nông nghiệp thì công nghiệp phát triển tốt, tỉnh nâng cao tính cạnh tranh các sản phẩm theo chuỗi giá trị ngành hàng, nâng dần tỷ lệ tinh chế tạo ra giá trị lớn hơn và tính cạnh tranh cao hơn. Đến nay, xuất khẩu hàng hóa đạt khoảng 1,2 tỷ USD/năm, với 2 mặt hàng chủ lực là gạo và thủy sản. Đồng Tháp duy trì 11 năm liền trong tốp 5 về chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI).

3 trụ cột phát triển

Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp Lê Minh Hoan cho biết, từ nay đến năm 2025 và năm 2030, Đồng Tháp tiếp tục phát triển trên nền tảng nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, thay vì vận hành theo “tư duy sản xuất”, Đồng Tháp hướng tới “tư duy kinh tế”, với mục tiêu giảm chi phí, nâng cao chất lượng, tăng sản phẩm chế biến.

Tỉnh phát triển nông nghiệp theo cách tiếp cận “nền nông nghiệp phải là đầu vào của chuỗi ngành hàng công nghiệp, thương mại, dịch vụ”; tạo giá trị gia tăng thông qua thay đổi chất lượng giống, ứng dụng khoa học - công nghệ, nhất là thành tựu của nông nghiệp 4.0 vào quy trình sản xuất; nâng cao sản phẩm chế biến tinh từ các loại nông sản.

Sản xuất nông nghiệp vừa thích ứng với biến đổi khí hậu, vừa phải tính đến điều kiện suy giảm tài nguyên nước; đồng thời phát huy giá trị của du lịch nông nghiệp để tăng thu nhập cho nông dân và tạo dựng hình ảnh một nền nông nghiệp xanh, nông nghiệp trách nhiệm, bền vững môi trường.

Trong tương lai, Đồng Tháp sẽ thay đổi quy hoạch không gian sản xuất và không gian phân bố dân cư. Không gian sản xuất theo hướng tích hợp, không bị chia cắt bởi địa giới hành chính cấp xã, thậm chí là cấp huyện, mà liên xã, liên huyện dựa trên điều kiện tự nhiên, địa hình, thổ nhưỡng tương đồng.

Trong từng không gian như vậy kết nối, bổ sung cho nhau giữa kinh tế hộ, kinh tế trang trại, kinh tế tập thể và doanh nghiệp nông nghiệp; kết hợp giữa tích tụ ruộng đất cứng và tích tụ ruộng đất mềm, linh hoạt. Trong từng không gian sẽ hình thành các cụm liên kết ngành hàng nông sản với hệ thống hạ tầng đồng bộ, các tổ hợp logistics với quy mô nhỏ và vừa tương ứng.

Trong từng cụm liên kết ngành hàng sẽ hình thành các hợp tác xã quy mô lớn hơn, đa dịch vụ hơn; các cơ sở cung cấp vật tư, nguyên liệu đầu vào, cơ khí nông nghiệp, dịch vụ nông thôn, tạo động lực phát triển các DN nông nghiệp, DN khởi nghiệp chế biến nông sản quy mô vừa và nhỏ.

Những cụm liên kết ngành hàng sẽ là tiền đề để thay đổi về chất lượng nông nghiệp, trình độ nông dân và diện mạo nông thôn dựa trên những “ngôi làng thông minh”. Mỗi cụm liên kết ngành, hạt nhân cho những không gian sản xuất được gắn kết của những “ngôi làng thông minh”, còn là một cấp độ chủ động lập kế hoạch cho cộng đồng thích ứng với biến đổi khí hậu.

Và cũng trong từng cụm liên kết ngành hàng như vậy, các thiết chế về khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, tập huấn cho nông dân, chăm sóc sức khỏe cộng đồng, phát triển văn hóa cộng đồng, xây dựng xã hội học tập được hình thành. Đó cũng là mục tiêu, là hình ảnh của nông thôn mới.

Đồng Tháp không chia tách nông nghiệp, công nghiệp và du lịch thành 3 lĩnh vực riêng lẻ, mà tạo thành một mảnh ghép chặt chẽ, hài hòa giữa “nông nghiệp - công nghiệp nông nghiệp - du lịch nông nghiệp” trên từng không gian sản xuất phù hợp.

Theo đó, công nghiệp và du lịch sẽ tạo ra giá trị gia tăng cho nông nghiệp và cơ cấu lại nguồn nhân lực nông thôn. Đây cũng là cách làm nông nghiệp bằng tư duy kinh tế.

HUỲNH LỢI

Khởi nghiệp nông nghiệp - chọn hướng để thành công

Nguồn tin:  Báo Vĩnh Long