Theo khảo sát thời gian gần đây, TP HCM thống kê đã có đến 1.300 biệt thự cổ (được người Pháp xây trước năm 1975) đã “biến mất” khiến nhiều người cảm thấy tiếc nuối vì Sài Gòn mất dần những kiến trúc cổ độc đáo.
Hồi cuối tháng 6, biệt thự 237 đường Nơ Trang Long (quận Bình Thạnh), một trong những ngôi biệt thự có kiến trúc Châu Âu đẹp, xây dựng hơn 100 năm trước bị chủ sở hữu phá dỡ vì có dấu hiệu xuống cấp.
Theo vietnamnet, trước đây, chủ nhân ngôi biệt thự này là ông Lê Minh Tri. Sau năm 1975, ngôi biệt thự có kiến trúc độc đáo này được giao cho chính quyền mới. Đến năm 1990, ông Lê Thanh Công (82 tuổi) mua lại ngôi nhà này và sống từ đó đến nay. Trong khoảng 10 tháng trở lại đây, ngôi biệt thự tiếp tục được rao bán với giá khoảng 35 tỉ đồng nhưng chưa có người mua. Vì tồn tại đã hơn 1 thế kỉ qua, ngôi biệt thự có dấu hiện xuống cấp một số chỗ nên chủ ngôi nhà đã tiến hành phá bỏ để xây lại.
Vào ngày 23/6 vừa qua, một nhóm người được cho là do chủ nhân ngôi nhà thuê đến để tháo dỡ, phá bỏ để xây mới. Theo những người đến tháo dỡ ngôi biệt thự cổ, vì được thiết kế với họa tiết và xây dựng rất chắc chắn nên việc tháo dỡ gặp nhiều khó khăn hơn dự tính ban đầu. Việc tháo dỡ ngôi biệt thự bị gián đoạn vì trưa ngày 26/6, UBND phường 11 (quận Bình Thạnh) đã tiến hành lập biên bản tạm đình chỉ tháo dỡ căn nhà trên theo yêu cầu của Sở Quy hoạch – kiến trúc và Hội đồng bảo tồn TP. Theo đại diện Sở Xây Dựng, những ngôi nhà cổ được xây từ thời Pháp thuộc di sản văn hóa nên nếu muốn sửa chữa hay đập bỏ xây lại phải có giấy phép của UBND thành phố.
Gần như cùng thời điểm, biệt thự 200 tỷ đồng nằm ở vị trí đắc địa mặt tiền đường Lý Tự Trọng (quận 1) cũng bị đập bỏ toàn bộ sau khi được chuyển giao qua 3-4 đời chủ.
Trung tâm nghiên cứu kiến trúc (Sở Quy hoạch kiến trúc TP HCM) xác định có đến gần nửa số biệt thự cổ đã “biến mất”. Đường Nguyễn Đình Chiểu từng có 53 căn hiện chỉ còn 24, đường Hai Bà Trưng 40 căn giờ chỉ còn khoảng 20, đường Lê Quý Đôn và Mạc Đỉnh Chi nay chỉ còn 6 trong số 20 căn…
Vì chưa có tiêu chí phân loại và quản lý các biệt thự cổ nên gần nửa trong số 1.300 biệt thự cổ ở TP HCM bị phá dỡ vô tội vạ.
Trước tình trạng này, UBND TP HCM đã ra văn bản yêu cầu xử lý nghiêm cá nhân và đơn vị tự ý tháo dỡ biệt thự cổ. Thành phố cũng yêu cầu Viện nghiên cứu phát triển TP HCM hoàn chỉnh tiêu chí phân loại biệt thự cổ để xem xét cấp phép sửa chữa cho người dân có nhu cầu.
Theo Vnexpress, ông Hoàng Minh Trí – Phó Viện trưởng Nghiên cứu phát triển TP HCM cho biết, từ năm 1996, thành phố đã có công văn quy định các trường hợp phá nỏ biệt thự cổ để xây dựng các công trình khác phải có ý kiến của Kiến trúc sư trưởng thành phố của Sở Quy hoặc – kiến trúc xem xét và chờ UBND TP HCM giải quyết từng trường hợp một.
Tuy nhiên, theo ông Trí, cần phải có tiêu chí cụ thể phân loại và quản lý các ngôi biệt thự cổ để giải quyết quyền lợi của người dân và phục vụ công tác bảo tồn. Đây là lý do lãnh đạo thành phố đã giao cho Viện lập dự thảo phân loại và quản lý biệt thự cổ. Hợp đồng phân loại chịu trách nhiệm đánh giá và phân loại biệt thự cũ thành ba nhóm 1, 2, 3 trước khi trình UBND TPHCM phê duyệt.
Ông Trí khẳng định, chỉ có các biệt thự cổ thuộc nhóm 3 (công trình ít có giá trị kiến trúc, văn hóa, lịch sử) mới được tháo dỡ khi có nhu cầu xây dựng công trình mới. Theo quy định, các công trình mới này vẫn là công trình biệt thự với 3 tầng lầu phù hợp với quy hoạch khu biệt thự cổ đã có sẵn.
Nhìn nhận thực tế có mâu thuẫn quyền lợi giữa chủ sở hữu biệt thự cổ và việc bảo vệ di sản đô thị, ông Trí cho rằng việc này xảy ra ở bất cứ đâu. Nhà nước không thể hỗ trợ toàn bộ mà sẽ chỉ được một phần để người dân có thể sửa chữa và bảo tồn công trình kiến trúc cổ.
Hiện, Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM đã trình dự thảo tiêu chí quản lý và phân loại biệt thự nhưng chưa được thành phố thông qua.
Mai Mai (TH)
Hiếu Giang st
