Nông dân Mộc Châu (Sơn La) tiếp cận công nghệ cao trong khuôn khổ Dự án "Nông nghiệp thông minh vì thế hệ tương lai".

đang trở thành đòn bẩy giúp nông nghiệp Việt Nam nâng cao năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh, đồng thời trao cho nông dân vai trò chủ thể tri thức. Tuy nhiên, bên cạnh một số mô hình sản xuất đã chủ động ứng dụng các tiến bộ khoa học, công nghệ, không ít thành quả nghiên cứu vẫn “nằm im” trong phòng thí nghiệm vì thiếu cơ chế chuyển giao, chia sẻ rủi ro và hành lang pháp lý phù hợp. Công nghệ sẽ không thể phát huy giá trị nếu những điểm nghẽn về thể chế, tài chính và liên kết không được kịp thời tháo gỡ.

Bài 1: Làm chủ đồng ruộng bằng công nghệ

Ứng dụng công nghệ cao đang tạo nên những bước nhảy vọt cho nông nghiệp Việt Nam, từ tăng trưởng GRDP ấn tượng đến việc hình thành lớp nông dân mới có cả kỹ năng quản lý, kinh doanh, tiếp cận thị trường. Tuy nhiên, sự phát triển này sẽ không bền vững nếu người nông dân chỉ đóng vai trò “vận hành thụ động” thay vì làm chủ tri thức và chuỗi giá trị.

Giải bài toán xã hội trước khi tối ưu lợi nhuận

Ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp tạo ra những đột phá, mang lại diện mạo mới cho ngành nông nghiệp. Hiện, công nghệ IoT, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) và robot đang được triển khai để tối ưu hóa mọi khâu từ gieo trồng, chăm sóc đến thu hoạch và phân phối... giúp nông dân quản lý mùa vụ hiệu quả hơn, giảm thiểu rủi ro và tăng thu nhập.

Dự án “Nông nghiệp thông minh vì thế hệ tương lai” tại Mộc Châu là một minh chứng rõ ràng cho việc ứng dụng công nghệ cao vào nông nghiệp.

Dự án do Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) và Viện Nghiên cứu Rau quả (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) hợp tác triển khai, cùng với sự tham gia tích cực của Công ty cổ phần Hachi trong việc thiết kế và triển khai hệ thống nhà màng thông minh.

Dự án đã hỗ trợ cải tạo và nâng cấp hơn 35.000m² nhà màng tại Mộc Châu, giúp 34 hộ gia đình nông dân tiếp cận với công nghệ nông nghiệp hiện đại, làm thay đổi đời sống của người dân.

Anh Vũ Văn Hiệu, ngụ huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La, một nông dân trẻ từng gặp khó khăn do thời tiết thất thường và biến động thị trường. Tham gia dự án hỗ trợ ứng dụng công nghệ cao, anh đầu tư xây dựng nhà màng thông minh rộng 1.836m², trồng ớt chuông và ớt Palermo.

Vụ đầu tiên, gia đình anh thu được 18 tấn sản phẩm, mang lại lợi nhuận khoảng 500 triệu đồng chỉ sau 3 tháng. Từ thành công ban đầu, anh Hiệu mở rộng diện tích và thành lập Hợp tác xã Công nghệ cao Tân Lập, quy tụ 8 hộ cùng sản xuất và liên kết tiêu thụ sản phẩm.

Kết quả đó cho thấy công nghệ cao đang tạo ra chuyển biến rõ rệt trong sản xuất nông nghiệp ở vùng cao, từ cách làm đến tư duy liên kết, tạo nền tảng cho một nền nông nghiệp bền vững, hiện đại.

Tại Thanh Hóa, Công ty cổ phần Mía đường Lam Sơn cùng nông dân huyện Thọ Xuân đang trở thành một trong những điểm sáng trong việc chủ động ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất nông nghiệp.

Với vùng nguyên liệu khoảng 9.500ha, từ năm 2022, công ty phối hợp các đơn vị nghiên cứu và chuyển giao công nghệ đưa vào vận hành hệ thống “mắt thông minh” (Smart Eye) - một giải pháp tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), máy bay không người lái (drone) và internet vạn vật (IoT). Hệ thống này giúp theo dõi độ ẩm đất, quản lý tưới tiêu, dinh dưỡng và phát hiện sớm sâu bệnh trên từng thửa ruộng.

Cùng với đó, công ty còn ứng dụng hệ thống bản đồ quản lý vùng nguyên liệu GIS kết hợp AI để phân tích quy trình canh tác và đưa ra cảnh báo sớm về thời tiết cho từng khu vực trồng mía.

Cán bộ kỹ thuật không cần trực tiếp ra đồng vẫn có thể theo dõi sát sao tình hình thu hoạch, vận chuyển và sinh trưởng của mía trên toàn vùng nguyên liệu. Nhờ sự vào cuộc bài bản, sản lượng và chất lượng mía nguyên liệu đã tăng đáng kể. Năm 2024, sản lượng đạt 563.000 tấn, chất lượng mía tăng từ 10-15%.

Tính đến tháng 4/2025, sản lượng tiếp tục tăng lên 660.000 tấn. Doanh nghiệp đặt mục tiêu đến năm 2026 sẽ mở rộng diện tích trồng mía lên 10.000 ha, với sản lượng ước đạt 750.000-800.000 tấn.

Ông Lê Bá Chiều, Phó Tổng Giám đốc phụ trách nguyên liệu Công ty cổ phần Mía đường Lam Sơn cho biết: Trước đây, nhờ ứng dụng khoa học, công nghệ quy mô vùng trồng mía được mở rộng, cho năng suất cao khiến thu nhập người nông dân tăng lên; trung bình 1 hộ có thể thầu 5-10ha, doanh thu đạt đến hơn 1 tỷ đồng/năm.

Công ty đã ứng dụng cơ giới hóa đồng bộ, từ máy trồng mía, máy làm đất cho đến máy chăm sóc bón phân, phun thuốc trừ sâu bằng máy bay không người lái rồi đến máy thu hoạch.

Hiện, công ty có 9 máy thu hoạch, với giá trị đầu tư 10 tỷ đồng/máy; giúp thu hoạch bình quân khoảng 250-300 tấn mía/ngày tương đương 200 lao động làm một ngày.

Ông Đào Văn Đường (Thôn 3, xã Thọ Lâm, huyện Thọ Xuân), người đã gắn bó với cây mía gần 30 năm chia sẻ, nhờ có sự hỗ trợ từ doanh nghiệp như cho vay không lãi suất, hướng dẫn kỹ thuật, cơ giới hóa đồng bộ, ông đã mạnh dạn tích tụ ruộng đất, mở rộng thêm 14 ha mía. Sau khi trừ chi phí, mỗi năm, gia đình ông thu về khoảng 500 triệu đồng.

Tại Lâm Đồng, mô hình trồng rau thủy canh tuần hoàn trong nhà màng của Công ty trách nhiệm hữu hạn Sản xuất Thương mại Nông sản Phong Thúy (huyện Đức Trọng) đã được nhân rộng ở nhiều trang trại trong vùng.

Với hơn 100ha canh tác, trong đó 30ha ứng dụng công nghệ cao, mô hình này giúp doanh nghiệp và nông dân tiết kiệm đáng kể nước tưới, giảm thất thoát sau thu hoạch từ 30% xuống dưới 10%, rút ngắn chu kỳ sản xuất từ 20 ngày đến 1 tháng; rau gần như không cần dùng thuốc bảo vệ thực vật hóa học.

Có thể thấy, thay vì cạnh tranh gay gắt về giá cả hay chất lượng sản phẩm như logic thị trường thông thường, mô hình công nghệ cao đang đi theo hướng lấy người dân làm trung tâm, giải bài toán xã hội trước khi tối ưu lợi nhuận.

Để người nông dân làm chủ chuỗi giá trị

Bên cạnh những mô hình đổi mới sáng tạo với người nông dân được giữ vai trò trung tâm trong chuỗi giá trị, vẫn còn nhiều mô hình nông nghiệp công nghệ cao đang dần bỏ họ lại phía sau.

Phó Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) Phạm Đức Nghiệm cho biết, thực tế nhiều dự án nông nghiệp thông minh đang phát triển theo hướng “đóng kín”, chỉ phù hợp với doanh nghiệp lớn.

Các công ty đầu tư hệ thống nhà kính, nhà màng, tự động hóa từ gieo trồng đến thu hoạch, mà không cần tới sự tham gia của người nông dân. Những mô hình này thường có chi phí đầu tư rất cao, đòi hỏi trình độ quản lý hiện đại, trong khi đại đa số nông dân không thể tiếp cận về cả tài chính lẫn kỹ thuật, khiến họ đứng ngoài cuộc.

Điều này đi ngược với tinh thần của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn vốn coi người nông dân là trung tâm, khiến cho nông nghiệp công nghệ cao sẽ khó lan tỏa và bền vững.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Sơn, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, nhận định quá trình chuyển đổi khiến nông dân trở thành người “vận hành thụ động”, không làm chủ tri thức hay giá trị gia tăng, sẽ dẫn đến khoảng cách xã hội và phát triển không bền vững.

Người nông dân cần trở thành trung tâm của quá trình chuyển đổi. Muốn vậy, cần nâng họ trở thành chủ thể tri thức, không chỉ học kỹ thuật mà phải được đào tạo về công nghệ số, thị trường, quản lý kinh tế nông trại.

Cần thiết kế các chương trình đào tạo thực hành tại chỗ, có sự tham gia của nhà khoa học và doanh nghiệp. Các mô hình công nghệ cao cũng cần tạo cơ chế hợp tác công bằng, trong đó nông dân góp đất, góp công, cùng vận hành và chia sẻ lợi ích với doanh nghiệp. Hợp tác xã kiểu mới, tổ hợp tác sản xuất ứng dụng công nghệ nên được ưu tiên tiếp cận đất đai, tín dụng và kỹ thuật.

Bên cạnh đó, hệ thống chuyển giao khoa học, công nghệ phải thân thiện và phù hợp với thực tiễn nông hộ nhỏ, thông qua các trạm dịch vụ nông nghiệp cấp xã, huyện. “Nông dân không thể chỉ làm thuê cho công nghệ. Họ phải là người đồng kiến tạo và hưởng lợi bền vững. Khi người nông dân thật sự làm chủ, chuyển đổi số mới có thể lan tỏa sâu rộng”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Sơn nhấn mạnh.

BÍCH LIÊN và HÀ LINH

Tăng các khoản vay không tài sản đảm bảo trong lĩnh vực nông nghiệp từ ngày 1/7

Tất cả các đối tượng tham gia đầu tư, phát triển trong lĩnh vực nông nghiệp tại các khu vực nông thôn đều được tăng các khoản vay không tài sản đảm bảo, trong đó, mức cao nhất có thể lên đến 3 tỷ đồng

Chính phủ mới ban hành Nghị định số 156/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày 09/6/2015 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Nghị định số 116/2018/NĐ-CP ngày 07/9/2018 của Chính phủ.

Nghị định có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2025.

Theo đó, mức cho vay tối đa không có tài sản bảo đảm đối với cá nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác, hộ kinh doanh, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và chủ trang trại được nâng lên để phù hợp với nhu cầu vốn phục vụ sản xuất nông nghiệp của các khách hàng hiện nay. Cụ thể, mức cho vay không có tài sản bảo đảm đối với cá nhân, hộ gia đình được tăng từ mức 100-200 triệu đồng lên mức 300 triệu đồng; Mức cho vay không có tài sản bảo đảm đối với tổ hợp tác và hộ kinh doanh được tăng từ mức 300 triệu đồng lên mức 500 triệu đồng; Mức cho vay không có tài sản bảo đảm đối với chủ trang trại được tăng từ mức 1 -2 tỷ đồng lên mức 3 tỷ đồng; Mức cho vay không có tài sản bảo đảm đối với hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã được tăng từ mức 1 - 3 tỷ đồng lên mức 5 tỷ đồng.

Ngoài ra, Nghị định cũng sửa đổi theo hướng giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho khách hàng khi vay vốn tại các tổ chức tín dụng. Theo đó, bỏ nội dung liên quan đến yêu cầu nộp giấy xác nhận chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và đất không có tranh chấp do UBND cấp xã xác nhận; Đồng thời quy định khách hàng được vay không có tài sản bảo đảm và tổ chức tín dụng thỏa thuận (thay vì yêu cầu bắt buộc như quy định trước đây) về việc khách hàng nộp cho tổ chức tín dụng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất của khách hàng trong thời gian vay không có tài sản bảo đảm tại tổ chức tín dụng.

Hoàng Tú

 

Những dòng vốn đầu tư thay đổi diện mạo đồng quê

Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển nông nghiệp hiện đại, bền vững, tỉnh ta đã huy động đồng bộ các nguồn lực đầu tư để tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Từ những cánh đồng lúa truyền thống, nông nghiệp của tỉnh đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung, ứng dụng khoa học, công nghệ, nâng cao hiệu quả kinh tế và thay đổi diện mạo nông thôn.

Mô hình trồng dưa trong nhà lưới tại xã Hoằng Đạt (Hoằng Hóa). Ảnh: Ngân Hà

Nhớ lại những ngày cuối vụ đông vừa qua, khi cái rét ngọt vẫn còn đọng lại, thôn Kim Sơn, xã Hoằng Tiến (Hoằng Hóa) rộn ràng mùa thu hoạch khoai tây. Những củ khoai tây to đều, vàng óng được phân loại vào từng túi nilon lớn, xếp ngay ngắn trên bờ ruộng chờ xe tải đến vận chuyển. Đây không chỉ là cảnh tượng quen thuộc của một mùa vụ, mà là minh chứng rõ nét cho cuộc tái cơ cấu nông nghiệp đang diễn ra mạnh mẽ trên vùng đất xứ Thanh. Ông Lê Văn Tư, trưởng thôn Kim Sơn, không giấu được niềm vui: "Đây là năm thứ 5 người dân ở đây sản xuất khoai tây liên kết với doanh nghiệp. Mỗi năm 3 vụ, không cho đất nghỉ... hệ số sử dụng đất nông nghiệp đạt đến 2,35 lần. Với năng suất 1,4 tấn/sào và giá thu mua ổn định 7.500 đồng/kg, một sào khoai tây mang lại hiệu quả kinh tế gấp 3 - 4 lần so với trồng lúa truyền thống".

Tương tự, tại xã Hoằng Lưu, 120 hộ dân liên kết với Công ty TNHH Xuân Minh trồng 20ha khoai tây, 10ha cà rốt. Mỗi ha đất trồng cây hàng hóa luân phiên canh tác 3 vụ/năm, giá trị mang lại có thể đạt 120 - 150 triệu đồng/ha/vụ. Mô hình sản xuất liên kết ở Hoằng Lưu đã được triển khai từ 7 - 8 năm trở lại đây. Đặc biệt, từ khi áp dụng khoa học, công nghệ, đưa cơ giới hóa vào sản xuất, hợp đồng cam kết đầu ra cho sản phẩm, người dân hào hứng tham gia. Phần lớn diện tích liên kết được đầu tư hệ thống tưới tự động nên cây trồng đạt năng suất, chất lượng cao.

Riêng huyện Hoằng Hóa, chỉ tính trong năm 2024, toàn huyện có 769,5ha cây trồng liên kết theo chuỗi giá trị, tăng 340ha so với cùng kỳ năm 2023. Nhiều tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, HTX trong và ngoài huyện đã xây dựng mối liên kết sản xuất bền vững, lâu dài với người dân.

Sự thay đổi này không đến một cách tự nhiên. Đằng sau những cánh đồng màu xanh tươi là cả một chính sách đầu tư toàn diện mà tỉnh đã triển khai trong suốt giai đoạn 2021-2025. Với tổng kinh phí trên 3.500 tỷ đồng từ các nguồn vốn khác nhau, tỉnh đã tập trung đầu tư cho phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững. Trong đó, nguồn vốn đầu tư công đạt gần 1.934 tỷ đồng, bao gồm 717 tỷ đồng từ ngân sách trung ương; 212,5 tỷ đồng vốn nước ngoài (ODA) và hơn 1.004 tỷ đồng vốn đầu tư công ngân sách tỉnh. Bên cạnh đó, nguồn chi thường xuyên từ sự nghiệp kinh tế trong giai đoạn 2021-2024 đã đạt hơn 1.401 tỷ đồng. Một trong những chính sách quan trọng nhất là Nghị quyết số 185/2021/NQ-HĐND về phát triển nông nghiệp, nông thôn, nông dân với tổng kinh phí thực hiện gần 375 tỷ đồng. Chính sách này đã hỗ trợ xây dựng 239ha vùng sản xuất rau an toàn tập trung chuyên canh, hỗ trợ hạ tầng cho 13 khu trang trại chăn nuôi tập trung và hỗ trợ phát triển trồng rừng thâm canh 25.196ha; làm đường lâm nghiệp vùng trồng rừng sản xuất tập trung 16.600ha; cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững cho 16.115ha...

Đặc biệt, chính sách khuyến khích tích tụ, tập trung đất đai để phát triển sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao theo Nghị quyết số 192/2019/NQ-HĐND ngày 16/10/2019 của HĐND tỉnh đã hỗ trợ chuyển nhượng 11ha và thuê đất 6.777ha với tổng kinh phí 38,855 tỷ đồng, tạo thuận lợi cho việc hình thành các vùng sản xuất tập trung, áp dụng công nghệ hiện đại. Để hỗ trợ cho sự phát triển này, tỉnh đã đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng. Từ nguồn vốn được bố trí, đã có 114 công trình hồ chứa, 57 đập dâng, 19 trạm bơm, 62 tuyến kênh, 115km đê, 76km đường lâm nghiệp, 18 trạm bảo vệ rừng... được đầu tư xây dựng, cải tạo. Những công trình này đã từng bước hoàn thiện hệ thống hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống Nhân dân.

Sự đầu tư vào khoa học, công nghệ đã thay đổi hoàn toàn cách thức sản xuất nông nghiệp. Việc ứng dụng cơ giới hóa từ khâu chuẩn bị đất, gieo trồng đến thu hoạch đã giảm sức lao động, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm. Hệ thống tưới tiết kiệm nước, các biện pháp canh tác tiên tiến được áp dụng rộng rãi.

Với mục tiêu tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm từ 3% trở lên, sản lượng lương thực có hạt hàng năm ổn định ở mức 1,5 triệu tấn, diện tích đất nông nghiệp được tích tụ, tập trung để sản xuất nông nghiệp quy mô lớn tăng thêm 50 nghìn ha, tỉnh Thanh Hóa đang hướng tới mục tiêu thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2030 gấp 1,5 lần so với năm 2025.

Theo kế hoạch phát triển của tỉnh đến năm 2030, sẽ duy trì và phát triển các vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung, quy mô lớn với diện tích ấn tượng: vùng lúa thâm canh năng suất, chất lượng cao 150 nghìn ha, vùng trồng ngô thâm canh năng suất, chất lượng cao 20 nghìn ha, vùng mía nguyên liệu 16,5 nghìn ha, vùng sắn nguyên liệu 11 nghìn ha, vùng trồng cây ăn quả tập trung 18 nghìn ha, sản xuất rau an toàn tập trung 20 nghìn ha...

Đi trên những cánh đồng rộn ràng mùa thu hoạch, có thể thấy rõ sự đổi thay mạnh mẽ của nông nghiệp tỉnh ta. Từ những cánh đồng lúa đơn điệu đã chuyển mình thành những vùng sản xuất đa dạng, hiện đại với hệ số sử dụng đất cao. Vẫn những cánh đồng quen thuộc, vẫn công việc đồng áng quanh năm thường nhật, song ở một tâm thế mới, hình thức sản xuất mới, những “bờ xôi, ruộng mật” và tinh thần cần cù lao động đã mang đến những mùa bội thu.

Hành trình tái cơ cấu nông nghiệp của tỉnh không chỉ là sự thay đổi về mặt kinh tế mà còn là cuộc cách mạng về tư duy, cách thức tổ chức sản xuất. Khi những dòng vốn đầu tư được điều phối một cách khoa học, có định hướng, đã thực sự làm thay đổi diện mạo đồng quê, mang lại cuộc sống khá giả hơn cho người nông dân và định hình nên một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững.

Ngân Hà

 

Máy bay nông nghiệp, tìm ẩn nhiều rủi ro

Vựa lúa Đồng bằng sông Cửu Long đang chứng kiến sự xuất hiện khá nhiều của máy bay, hay còn gọi là drone trong nông nghiệp bởi sự hữu ích, nhưng đồng thời cũng ẩn chứa một số rủi ro cần được kiểm soát.

 

Nông dân tự vận hành và bảo đảm an toàn theo hướng dẫn của nhà cung cấp drone.

Drone đã trở thành công cụ đắc lực, giúp nông dân miền Tây tiết kiệm thời gian, chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất.

Tuy nhiên, cùng với những lợi ích vượt trội, việc quản lý và bảo đảm an toàn khi sử dụng drone cũng đang đặt ra những thách thức đáng kể, đặc biệt khi đã có những tai nạn đáng tiếc xảy ra.

VĂN ÚT - TÙNG ANH

 

 

Nâng cao đời sống cho người dân

Triển khai chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM), NTM nâng cao, kiểu mẫu, các cấp, ngành, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã thực hiện hiệu quả cơ cấu lại ngành Nông nghiệp, chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), phát triển mạnh các ngành nghề, nâng cao hiệu quả hoạt động của các hợp tác xã và chất lượng đào tạo nghề cho lao động nông thôn..., góp phần nâng cao thu nhập của người dân theo hướng bền vững.

Hình thành các vùng trồng trọt theo hướng hàng hóa tập trung giúp gia tăng giá trị sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Ảnh: Nguyễn Lượng

Giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh triển khai thực hiện hiệu quả các chính sách hỗ trợ cơ cấu lại ngành nông nghiệp, đặc biệt là triển khai các chính sách hỗ trợ tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo Nghị quyết số 20 của HĐND tỉnh nâng cao thu nhập cho người dân khu vực nông thôn, nổi bật là việc thực hiện hỗ trợ chuyển đổi diện tích đất trồng lúa sang trồng cây hằng năm, cây ăn quả và kết hợp nuôi trồng thủy sản, hỗ trợ các loại giống lúa mới, cá giống các loại...

Riêng năm 2024, ngành Nông nghiệp đã thực hiện hỗ trợ hơn 805 tấn giống lúa các loại trên diện tích hơn 16.100 ha đến các xã, phường, thị trấn trong tỉnh; hỗ trợ 1,52 triệu con cá giống các loại trên diện tích 115 ha cho các hộ trên địa bàn các huyện, thành phố; cấp hỗ trợ 37 nghìn con cá giống...

Nâng cao hiệu quả hoạt động của các hình thức tổ chức sản xuất, tỉnh tiếp tục hướng dẫn các hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp thực hiện chuyển đổi HTX theo Luật HTX năm 2023. Hiện nay, toàn tỉnh có 411 HTX nông nghiệp, có 264 HTX hoạt động và 21 tổ hợp tác trong nông nghiệp hoạt động hiệu quả theo quy định. Các HTX nông nghiệp từng bước đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, gắn kết và lồng ghép với quá trình triển khai thực hiện các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn và hàng năm có đóng góp nhất định vào thu nhập của địa phương, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và theo hướng đa dạng các loại hình dịch vụ, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của thành viên và thị trường.

Xác định được vai trò của khoa học và công nghệ trong xây dựng NTM, trong thời gian qua, trên địa bàn tỉnh đã triển khai thực hiện 145 đề tài, dự án khoa học - công nghệ thuộc lĩnh vực nông - lâm nghiệp.

Các đề tài nghiên cứu tập trung vào việc thử nghiệm các giống cây, con có năng suất, chất lượng cao; ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất, đời sống, phù hợp nhu cầu thực tế sản xuất của người nông dân.

Bên cạnh đó, thực hiện hiệu quả Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng NTM; đã đưa vào khai thác phát triển du lịch cộng đồng, du lịch nông thôn với các sản phẩm du lịch như: Du lịch trải nghiệm vườn thanh Long ruột đỏ tại các xã Vân Trục, Xuân Hòa, Ngọc Mỹ (Lập Thạch); du lịch trải nghiệm thưởng thức đặc sản rau su su, trà hoa vàng của Tam Đảo; du lịch trải nghiệm cộng đồng tại xã Ngọc Thanh (Phúc Yên),...

Từ các chương trình hỗ trợ của tỉnh, người dân ở các vùng nông thôn trên địa bàn tỉnh tích cực đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, lấy chăn nuôi làm mũi nhọn, sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa tập trung đã tạo bước “đột phá”, góp phần tăng trưởng giá trị sản xuất nông nghiệp hàng năm, tạo nền tảng, động lực, đòn bẩy để xây dựng NTM.

Theo thống kê, tốc độ tăng giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản (giá so sánh năm 2010) bình quân 5 năm (2021 - 2025) của tỉnh ước tăng 3%/năm; cơ cấu kinh tế nông, lâm nghiệp, thủy sản, cây trồng, vật nuôi chuyển biến tích cực, đã hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung trên địa bàn tỉnh, đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng trong và ngoài tỉnh, từng bước hướng đến xuất khẩu. Thu nhập bình quân đầu người năm 2024 toàn tỉnh đạt 63 triệu đồng/người/năm.

Đa dạng hóa các ngành nghề ở nông thôn giúp nâng cao thu nhập của người dân trên địa bàn huyện Bình Xuyên. Ảnh: Nguyễn Lượng

Đến nay, 100% số xã đã được công nhận đạt chuẩn NTM. Toàn tỉnh đã có 231 thôn được công nhận thôn NTM kiểu mẫu; 37 thôn được công nhận thôn thông minh; 38 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 8 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; huyện Yên Lạc đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận huyện đạt chuẩn NTM nâng cao.

Những kết quả được trong chương trình xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu trên địa bàn tỉnh thời gian qua sẽ tạo động lực, nền tảng để khi tỉnh Phú Thọ mới đi vào hoạt động, chương trình xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu giai đoạn 2026 - 2030 tiếp tục được kế thừa, phát huy hiệu quả.

Theo đó, cần tiếp tục xây dựng nông thôn văn minh, hiện đại, gắn với công nghiệp hóa nông nghiệp, đô thị hóa nông thôn; kinh tế nông nghiệp, nông thôn phát triển mạnh mẽ, trình độ sản xuất tiên tiến, chú trọng phát triển sản xuất nông nghiệp sạch, nông nghiệp công nghệ cao gắn với chế biến nông sản quy mô nhỏ và vừa, liên kết theo chuỗi, kinh tế nông nghiệp tuần hoàn; môi trường, cảnh quan, không gian nông thôn sáng, xanh, sạch, đẹp... Qua đó, góp phần thiết thực tái cơ cấu ngành nông nghiệp hiệu quả, nhân dân được thụ hưởng chính những thành quản của mình, đời sống được nâng cao, mỗi miền quê thực sự là nơi đáng sống.

Lưu Nhung

 

Xuân Lộc hoàn thành tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu

UBND huyện Xuân Lộc đã có văn bản kiến nghị UBND tỉnh Đồng Nai xem xét, công nhận huyện Xuân Lộc hoàn thành Đề án Thí điểm xây dựng huyện Xuân Lộc đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) kiểu mẫu theo hướng phát triển sản xuất hàng hóa nông nghiệp bền vững giai đoạn 2018-2025.

Mô hình ứng dụng công nghệ cao trồng dưa lưới trong nhà màng ở huyện Xuân Lộc đạt chuẩn GlobalGAP. Ảnh:B.Nguyên

Tính đến cuối năm 2024, huyện đã đạt tất cả các nhóm mục tiêu, chỉ tiêu đề ra, sớm hơn một năm so với mục tiêu đề án. Toàn huyện hiện có 14/14 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; có 14/14 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu giai đoạn 2021-2025. Trong đó có 9/14 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu theo hướng phát triển sản xuất hàng hóa nông nghiệp bền vững.

Thu nhập tốp đầu của tỉnh

Năm 2014, Xuân Lộc là huyện đầu tiên của cả nước đạt chuẩn NTM. Năm 2018, huyện được Trung ương chọn là một trong 4 địa phương trên cả nước thí điểm huyện xây dựng NTM kiểu mẫu. Năm 2023, huyện Xuân Lộc đã về đích NTM nâng cao. Năm 2024, huyện đã hoàn thành các tiêu chí NTM kiểu mẫu. Điều ấn tượng nhất là huyện vùng sâu, vùng xa này luôn bám sát mục tiêu phát triển sản xuất hàng hóa nông nghiệp bền vững xuyên suốt quá trình xây dựng NTM đến NTM kiểu mẫu.

Ấn tượng nhất là nhiều xã kiểu mẫu trên địa bàn huyện Xuân Lộc đạt mức thu nhập bình quân đầu người năm 2024 rất cao như: xã Xuân Định đạt gần 107,7 triệu đồng, Bảo Hòa hơn 96,9 triệu đồng..

Kết quả ấn tượng nhất của địa phương là thu nhập người dân nông thôn không ngừng được nâng cao nhờ tập trung phát triển sản xuất nông nghiệp. Cụ thể, năm 2024, giá trị sản xuất bình quân của trồng trọt và nuôi trồng thủy sản của huyện đạt 232,4 triệu đồng/hécta/năm, tăng 78 triệu đồng so với thời điểm xây dựng đề án vào năm 2018. Riêng với cây trồng chủ lực, giá trị sản xuất bình quân đạt 348,5 triệu đồng/hécta/năm; nếu tính cả chăn nuôi thì đạt đến 367 triệu đồng/hécta/năm.

Nhờ đó, đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn được cải thiện rõ nét, chất lượng cuộc sống không ngừng được nâng lên. Năm 2024, thu nhập bình quân đầu người toàn huyện đạt 95,95 triệu đồng, tăng gần 36,4 triệu đồng/người so với thời điểm xây dựng đề án. Trong đó, khu vực nông thôn đạt gần 95,4 triệu đồng/người/năm, cao hơn nhiều so với mặt bằng chung của tỉnh. Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn của Trung ương giảm còn hơn 0,5% (còn khoảng 310 hộ).

Huy động từ nguồn lực xã hội hóa

Giai đoạn 2020-2024, huyện Xuân Lộc đã huy động được trên 53 ngàn tỷ đồng thực hiện Chương trình Xây dựng NTM. Trong đó, vốn ngân sách nhà nước chiếm tỷ lệ hơn 4,4%, còn gần 95,6% là nguồn vốn xã hội hóa.

Đường kiểu mẫu tại xã Suối Cao (huyện Xuân Lộc).

Theo Chủ tịch UBND huyện Xuân Lộc Nguyễn Thị Cát Tiên, huyện không chỉ tập trung phát triển sản xuất mà đầu tư đồng bộ, hoàn thành tốt 6 nhóm tiêu chí chung và 29 chỉ tiêu của đề án.

Trong đó, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội phát triển mạnh, tạo bộ mặt mới cho khu vực nông thôn. Đến nay, 100% xã đều có đường nhựa đến trung tâm xã và kết nối đến trung tâm huyện, 100% đường huyện quản lý, đường trục xã, liên xã được nhựa hóa, bê tông hóa. Tỷ lệ trường học các cấp đạt chuẩn quốc gia về cơ sở vật chất đạt 100%; hệ thống thiết chế văn hóa, mạng lưới thông tin truyền thông, y tế... đều đạt chuẩn. Đặc biệt, tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện đạt hơn 95,7%.

Môi trường sinh thái khu vực nông thôn được cải thiện, hệ thống nước sạch, nhà vệ sinh, chuồng, trại chăn nuôi được tập trung đầu tư. Tỷ lệ hộ dân sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 100%, trong đó hơn 92,2% hộ dân sử dụng nước sạch. Tỷ lệ hộ dân nông thôn được sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung nông thôn và đấu nối các đường ống cấp nước đô thị đạt hơn 77,1%, cao hơn nhiều so với mặt bằng chung của tỉnh. Trên địa bàn huyện, nhiều mô hình bảo vệ an ninh trật tự khu dân cư hiệu quả, thiết thực được nhân rộng như: Tiếng kẻng an ninh, Hàng rào bảo vệ an ninh trật tự, Tổ tự quản về an ninh trật tự, Câu lạc bộ Thắp sáng niềm tin.

Làm việc với huyện Xuân Lộc về kết quả xây dựng NTM kiểu mẫu, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và môi trường Trần Thanh Nam đánh giá, trong 4 huyện của cả nước được chọn xây dựng điểm huyện NTM kiểu mẫu, Xuân Lộc là địa phương đầu tiên cơ bản hoàn thành các tiêu chí huyện NTM kiểu mẫu. Điều rất hoan nghênh là Xuân Lộc thực hiện song song 2 mục tiêu, vừa tập trung vào mục tiêu chính là phát triển sản xuất hàng hóa chuyên sâu bền vững, vừa làm kiểu mẫu về các mô hình khác. Đây là bài học giá trị cho Trung ương có thêm kinh nghiệm trong xây dựng NTM kiểu mẫu thời gian tới.

Bình Nguyên

 

Liên kết chuỗi - đòn bẩy nâng cao giá trị nông nghiệp

Những năm gần đây, nhiều hợp tác xã (HTX) nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Nam Định đã chủ động tái cơ cấu, đổi mới phương thức hoạt động theo hướng sản xuất hàng hóa, gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp và thị trường tiêu thụ. Nhiều mô hình liên kết theo chuỗi giá trị đã hình thành và mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân và phát triển kinh tế nông thôn bền vững.

HTX Sản xuất Kinh doanh Dịch vụ nông nghiệp Nghĩa Bình (HTX Nghĩa Bình) là một trong những điển hình trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng chuỗi liên kết. Với phương châm: Trồng lúa sạch-làm gạo sạch-sản xuất bền vững, HTX đã xây dựng thành công vùng sản xuất lúa theo tiêu chuẩn VietGAP, đồng thời phát triển chuỗi gạo chất lượng cao như “Gạo nếp Bắc Nghĩa Bình”, “Gạo huyết rồng”, “Gạo Bắc thơm Nghĩa Bình”.

Các sản phẩm của HTX đều đạt chuẩn OCOP 4 sao, được người tiêu dùng tin tưởng lựa chọn. Nhờ đó, giá trị canh tác của HTX đạt từ 115-120 triệu đồng/ha/năm. Để tiếp tục phát triển bền vững, HTX Nghĩa Bình đã và đang tiếp tục triển khai nhiều hướng đi mới trong chiến lược phát triển bền vững. Một mặt, HTX mở rộng diện tích các vùng chuyên canh sản xuất lúa đặc sản; mặt khác, tập trung đầu tư chiều sâu nâng cao chất lượng giống, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, từng bước cơ giới hóa và số hóa quy trình sản xuất...

Sản xuất lúa nếp theo hướng hữu cơ tại Hợp tác xã Sản xuất Kinh doanh Dịch vụ nông nghiệp Nghĩa Bình.

Một mô hình tiêu biểu khác là HTX Sản xuất Kinh doanh Dịch vụ nông nghiệp Minh Tân. HTX vừa được vinh danh là một trong 100 HTX tiêu biểu toàn quốc, nhận giải thưởng “Ngôi sao HTX-Coop Star Awards 2025” do Liên minh HTX Việt Nam tổ chức. HTX đã hình thành các vùng chuyên sản xuất giống lúa thuần có giá trị kinh tế cao, vùng trình diễn các giống lúa lai, lúa thuần có năng suất, chất lượng cao, hợp tác với nhiều công ty trong và ngoài tỉnh. Hằng năm, HTX cung ứng từ 80-100 tấn vật tư, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật với giá trị từ 1,2-1,5 tỷ đồng theo phương châm chất lượng tốt nhất, giá cả bằng và thấp hơn thị trường tại thời điểm. HTX còn cho các hộ thành viên vay vốn ưu đãi từ dịch vụ tín dụng nội bộ để phát triển sản xuất, đến ngày 31-12-2024, doanh số cho vay đạt 2,566 tỷ đồng.

Nam Định hiện có 418 HTX nông, lâm, thủy sản, ngư nghiệp với hơn 314 nghìn thành viên. Đến nay, toàn tỉnh có 1 HTX và 1 doanh nghiệp của tỉnh là đầu mối kết nối sản xuất gắn với chuỗi giá trị chế biến, tiêu thụ lúa gạo với hơn 30 HTX nông nghiệp trên địa bàn. 63 HTX đã xây dựng được chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp... Các mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp giúp tăng năng suất, chất lượng cây trồng vật nuôi, tăng giá trị sản phẩm và từng bước nâng cao thu nhập cho nông dân. Thực tế cho thấy, khi tham gia chuỗi giá trị, chi phí sản xuất, kinh doanh của HTX giảm từ 5-8%, thu nhập của thành viên tăng 20-25%, mang lại nhiều lợi ích cho các thành viên và HTX.

Liên minh HTX tỉnh Nam Định đã và đang giữ vai trò cầu nối, hỗ trợ các HTX xây dựng và mở rộng mô hình liên kết chuỗi thông qua các hoạt động thiết thực như: Tổ chức hội nghị, hội thảo giữa HTX và doanh nghiệp; tổ chức đoàn đi học tập kinh nghiệm tại các tỉnh, khu vực có mô hình HTX tiên tiến; kết nối với các tổ chức quốc tế để nâng cao năng lực quản trị cho cán bộ. Những hoạt động này đã giúp các HTX cập nhật kiến thức, mở rộng quan hệ hợp tác, tạo điều kiện phát triển kinh tế tập thể theo hướng bền vững.

Thực tế cho thấy, liên kết HTX-doanh nghiệp-nông dân đã tạo ra các khu sản xuất tập trung, cánh đồng mẫu lớn, vùng nguyên liệu lớn, đồng thời là cơ sở quan trọng để đưa các tiến bộ khoa học vào sản xuất theo quy trình công nghệ, tiêu chuẩn hóa các tiêu chí về chất lượng sản phẩm, tạo ra khối lượng hàng hóa chủ lực đủ lớn đáp ứng yêu cầu của thị trường, khắc phục được những nhược điểm của mô hình kinh tế hộ nhỏ lẻ, manh mún. Nhờ đó, trên địa bàn tỉnh xuất hiện ngày càng nhiều mô hình liên kết hợp tác phát triển kinh tế tiêu biểu ở các địa phương. Với những kết quả nổi bật đã đạt được, trong thời gian tới, các HTX sẽ tiếp tục phát huy vai trò liên kết giữa nông dân-HTX-doanh nghiệp, qua đó góp phần thúc đẩy nông nghiệp tỉnh phát triển theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững.

Bài và ảnh: AN ĐỊNH

 

Hiếu Giang tổng hợp